Dat vond ik een interessante gedachte: door, zeg maar, manipulatie om een positief effect te willen creëren juist het omgekeerde bereiken. Daar was de mens inderdaad altijd sterk in geweest. Het was de voornaamste oorzaak van de meeste huidige problemen in mijn wereld, zoals toenemende onveiligheid en het niet meer kunnen beheersen van klimatologische verschillen.
Door inmenging, veelal uit winstbejag en het inbreken in andere culturen zonder enige notie van gevoeligheden, pijnpunten en verschillen waren tegenstellingen inmiddels zo hoog opgedreven dat oplossingen voor de daaruit ontstane conflicten niet of nauwelijks nog waren te bedenken, laat staan dat beheersing, zeker op korte termijn, tot de mogelijkheden behoorden. Sterker nog: door de inmenging en manipulatie te laten voortduren werd niet alleen de veiligheid wereldwijd steeds meer op scherp gesteld, maar werden zelfs de toegangen afgesneden voor wie een onmiddellijke veilige haven zocht. Men liet de drenkeling gewoon verzuipen wat nog meer onvrede en wraakgevoelens opriep. Mensen werden vooral gekenmerkt door het zich buiten gesloten voelen. Ze vormden geen familie van dezelfde wezens met eenzelfde doel, maar werden uitgespeeld door juist en met name hun culturele verschillen te benadrukken. Wat anders was werd daarom al snel als minder beschouwd dankzij het eigen superioriteitsgevoel.
Manipulatie moest ervoor zorgen dat welzijn en welvaart, met de nadruk op het laatste, werden verhoogd maar kreeg in wezen een omgekeerd en ongewenst effect omdat juist door die manipulatie de al bestaande vervuiling torenhoog werd opgedreven zodat het tegengaan en de schoonmaak uiteindelijk veel meer zou kosten dan het in het recente verleden had opgebracht.
Overproductie en overconsumptie zou aan het eind van de balans zo duur blijken dat juist de felbegeerde welvaart en het daaraan gekoppelde welzijn in een neerwaartse spiraal werden gedwongen die de mensheid in haar geheel wel eens onder de minimaal leefbare norm zou kunnen duwen met natuurlijk nog meer onvrede en geweld tot gevolg.
Ik voelde er wel voor om in Joos’ redenering mee te gaan en manipulatie als grootste oorzaak van de huidige menselijke malaise te zien, zeker omdat hier, zo op het eerste zicht, men niet had te kampen met de negatieve gevolgen die de mensenwereld kenmerkten.
Handel had voor mij een vieze smaak gekregen omdat ik het onbewust, en misschien wel bewust, onmiddellijk in verband bracht en zelfs gelijk stelde met de overtolligheid en het op vermaak gerichte leven in mijn eigen wereld. Het was losgekoppeld van waar het om begonnen was: het uitwisselen van goederen en kennis ten gunste van iedereen. Het was verworden tot een methode om de enkeling te verrijken die de massa, zijn eigen soort notabene, alleen nog als afzetmarkt beschouwde zonder oog voor de werkelijke noden en behoeften van de individuen waaruit die massa bestond. Winst is diefstal was geen nieuw inzicht en eerder ook door mensen, zelfs economen, verkondigt, maar ik had de werkelijkheid ervan nooit zo gevoeld als op dat moment toen ik begreep dat handel zonder winstbejag een heel gewone en noodzakelijke bezigheid is voor een productief wezen, en het maakte niet uit: al zou je het zonder tegenwaarde of prestatie simpelweg schenken zolang elk individu de mogelijkheid behield zijn of haar leven te leven, wat ook in de menselijke geschiedenis was voorgekomen voordat geld bestond en goederen nog werden geschonken om vriendschapsbanden te genereren die op hun beurt weer handelsbetrekkingen mogelijk maakten die de uitwisseling van producten en kennis bevorderden. Niet dat ik geloofde dat de mensheid ooit een periode zonder conflicten had gekend, maar die conflicten waren in veel mindere mate toegespitst en daarom ook minder schrijnend omdat ze niet werden gedreven door commerciële motieven die in de grond altijd manipulatief zijn.
Ook voor de mens was er een andere weg denkbaar dan de huidige en niet dat ik dacht dat de wereld van de Handelezen zaligmakend was, ik wist dat ik hier zou kunnen leren en gaf Merlijn heimelijk gelijk: er school hoop in hoe dit volk met elkaar omging ondanks hun wereldwijde en culturele verschillen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten