dinsdag 14 juni 2011

Een debat over Den Mensch

Goed dat de gemoederen weer eens in beroering zijn. Op YouTube and FB circuleert een interview met Jerry Rifkin, vooraanstaand econoom, die waarschuwt voor de crisissen die ons nog te wachten staan. Een heldere uiteenzetting die de gevaren duidelijk schetst, maar zonder, en dat is wat zijn boodschap zo boeiend maakt, de hoop te laten varen.

Rifkin is een kind van de "maakbare maatschappij". Hij gelooft in de kracht van de mensheid om het tij tijdig te keren, en zonder hem ongelijk te willen geven (niemand van ons beschikt over een glazen bol), heb ik toch een paar kanttekeningen bij zijn verhaal.

Die waren er in eerste instantie niet. Ik luisterde naar zijn betoog en kon me er wel in vinden. De twijfel kwam toen ik mij in een FB discussie mengde.

Uit eigen ervaring, en ook dat heeft te maken met vaak en veel buitenlands wonen, weet ik hoe weinig mensen tot verandering bereid zijn. Houden wat je hebt, en sleutel vooral niet aan mijn luxe.

Onze luxe is rechtstreeks geënt op ons economisch bestel dat in stand blijft door verkwisting en commercialisering. Commercie is een betrekkelijk nieuw woord, maar tevens de reden voor met name de materiële hoge vlucht van de afgelopen decennia. Het is de motor die ons momenteel draaiend houdt.

Als de commerciële mogelijkheden van bv internet niet zo gigantisch waren, was het nog altijd een achterkamerspeeltje zoals in de 80er jaren, toen het nog geen internet heette. Speelgoed voor een handvol ingewijden die wat knoeiden met bulletinboards en een voorloper van email.

Zodra iets gecommercialiseerd kan worden krijgt het zijn aantrekkelijkheid. Er kunnen centjes mee worden verdiend en status verhoogd.

Die instelling (en als we heel eerlijk zijn weten we dat ook) is tegelijk wat onze maatschappij ziek maakt. Het is algemeen bekend dat het Westen op veel te grote voet leeft, en dat dit ten koste gaat van anderen, nu nog veel minder bedeelden.

Maar deze situatie is geen constante. Wij, als bevoorrechten, worden op de hielen gezeten door de zogenaamde Bric-landen. Samen meer dan 3,5 miljard mensen die in de rij staan voor dezelfde luxe die wij kennen. En zij zullen ons inhalen...

De bol waarop wij leven is amper in staat ons ónze luxe te garanderen, wat betekent dat wanneer het aantal luxueuzen meer dan verdubbeld wordt, we met een onoplosbaar probleem  zitten Dwz, als wij als voortrekkers onze situatie niet aanpassen...

Maar hoeveel zijn daartoe bereid? Je hoeft niet ver te zoeken om daarop het antwoord te vinden.

Binnen onze eigen EU was Griekenland het eerste domein dat na een lang leugenbeleid een deel van zijn luxe moest prijsgeven. En wat was de reactie? De gedupeerden kwamen op straat, en deden ongehoorzaam om zich aan het onvermijdelijke te onttrekken. De rest van Europa keek toe, angstvallig met de hand op de knip. "Zelf schuld", werd er geroepen, maar is dat wel zo?

Je kunt het ook kleiner bekijken. Als alle inwoners in jouw straat HD-TV en een supersnelle internet verbinding hebben, wil jij dat ook. Al moet je ervoor liegen om het te bereiken. In die situatie zitten miljoenen armere dan het modale waarop onze maatschappij is gebaseerd. Dat is menselijk. We willen niet worden achtergesteld tov de grotere groep.

"Iedereen gelijke kansen" is een mooi streven, maar als dat gelijke betekent dat je het op één lijn stelt met de bevoorrechten, creëer je een onoplosbaar probleem zodra je het uitsmeert over alle 7miljard inwoners die onze planeet inmiddels telt. Om dat te voorkomen zal vooral het Westen een ferme ruk aan zijn eigen broekriem moeten geven. Terug naar waar het werkelijk om gaat: genoeg te eten, voldoende water, en radicaal snijden in alles wat overbodig is... Helaas vrees ik dat dit een inspanning is die maar heel weinige willen of kunnen opbrengen... 

2 opmerkingen:

  1. Ken je het boekje van Werner Sombart (ja die over het kapitaal) "Liebe, Luxus und Kapitalismus"? Blijft voor mij een aanrader om enigszins het voortdurende succes van het kapitalisme te verklaren, met een niet onbelangrijk aandeel daarin van het 'vrouwtje'...
    Ook een van de redenen waarom ik me wel eens afvraag waren we niet beter af geweest met de Islam in Europa... Toen dus!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Werner Sombart doet geen belletje rinkelen. Maar heel Europa binnen de Islam tast ook de verscheidenheid aan, en ik hou het graag wat meer open. Al die culturewle verschillen zijn in zichzelf best boeiend ;))

    BeantwoordenVerwijderen