CREATIVITEIT
Het lijkt af te nemen, al is het veel te vroeg om hierover een definitief oordeel te vellen. Toch is er een tendens waarneembaar die zich minder bekommert om engagement, vernieuwing en diepgang. Het is vooral oppervlakkigheid troef, en of dit alleen op het conto van de vluchtige nieuwe media kan worden bijgeschreven, valt te betwijfelen.
Natuurlijk hebben die hun invloed, en beantwoorden ze keurig aan de vraag naar snelle, hapklare spanning en sensatie, maar wanneer je dit terugziet binnen nagenoeg alles, betekent het toch een zekere dood in de pot.
Kunst in de meest brede samenhang dient een reactie te zijn op wat zich in de wereld afspeelt, en zal dieper moeten grijpen dan de snelle zintuiglijke bevrediging. Let wel: ik heb het hier niet over technische kwaliteit, want het aantal goede musici, schilders, filmers… enz., is onverminderd, maar het merendeel van wat wordt gecreëerd beantwoordt maar al te vaak aan het eenmalige, als een twitter-bericht waarvan de impact na 5 minuten is verdwenen.
Dit gebrek aan blijvende waarden, en gebrek aan het streven naar het doorgronden van de essentie, is voelbaar op elk terrein. Niet alleen die van de kunsten, dat als graadmeter dient, maar ook b.v. op het gebied van dienstverlening, of het fabriceren van dingen voor dagelijks gebruik.
Apparaten begeven het vaak kort na afloop van de garantietermijn en moeten dan als geheel worden vervangen. De verkoper of zorgverlener interesseert zich nog nauwelijks voor de client, maar is vooral geïnteresseerd in meetbare resultaten, die zo kort mogelijk de efficientie moeten onderstrepen zonder zich iets aan te trekken van de werkelijke noden. Dit zijn eerder voorbeelden van een creatief neerwaartse spiraal die op de duur ontwrichtend werkt voor de samenleving als geheel. Er wordt niet gezocht naar oplossingen, maar naar de vluchtige invulling van een van te voren bepaalde vraag.
Statistieken zijn hierbij leidende raadgevers; niet de mens, maar de mens zoals gemodelleerd naar een reeks hanteerbare actoren. De nieuwe creativiteit is er een van bijschaven tot het past.
Dit speelt natuurlijk vooral in de kaart van de commercie en de non-personificatie van de confectie industrie, vanwaar alles uit de mal rechtstreeks naar de consument moet. Maatwerk, om zo rap mogelijk zo veel mogelijk te bedienen.
Dat maakt dat mensen minder nadenken, ze consumeren vooral; ook waar het levensnoodzakelijke informatie betreft. Innemen en uitspugen wordt meer en meer het gedrag van een massa die zich niet meer te weer stelt tegen het onaanvaardbare, maar dit juist omarmt als er maar voldoende spanning of sensatie bij te pas komt.
Is de gemiddelde mens mondiger geworden? Was het maar waar! Die gemiddelde mens schreeuwt vooral harder om zijn onwetendheid te maskeren. Hij roept de leuzen die anderen, vooral geïnteresseerd in zichzelf, in het zadel moeten helpen, en verschaft hen posities die op termijn wel eens heel negatief kunnen uitpakken voor de roependen.
Dat is de creativiteit van de snelle kopie; het elkaar nazeggen of doen, waarbij ze dan in de veronderstelling zijn dat ze hun eigenheid en/of eigen mening ventileren.
Niets is minder waar. De samenleving is van een gemêleerd kluwen gegroeid naar een vakjes-maatschappij waarin elke onderbuik keurig ingedeeld ligt opgeslagen, netjes gerangschikt voor opiniemakers, turvers, en onderzoekers, die daarmee alles willen bewijzen, maar voortdurend de plank misslaan omdat het belangrijkste aspect ontbreekt: de wispelturige, onberekenbare mens, zijn complexe aard, en nooit volgens de statistieken reagerende biologie. Het biologisch wezen, een vat vol ongecatalogiseerde mogelijkheden, die ingedamd minder en minder worden gebruikt, maar steeds meer worden gericht op de commerciële exploitatie ervan.
Mensen zonder mening zijn gevaarlijk. Ze formeren zich in groepen om hun ignorantie te verbergen. Massa lijkt wat, en massa trekt ook aan: “Als er zoveel zeggen dat het zo is, zal het wel zo zijn” Hierdoor kan massa gemakkelijk worden gemanipuleerd, tot ze wakker schrikt met het gevoel “Ich habe es nicht gewust” De realiteit is zo ver, verborgen achter de massale haag, dat dit gevoel alleen maar als echt kan worden omschreven. Geen hypocrisie om zich achter te verbergen, maar beleefde werkelijkheid.
Juist daarin schuilt het gevaar: het altijd bij het rechte eind hebben; meeheulen met de massa, en het achteraf werkelijk niet weten, waarom het afstraffen van dit gedrag ook zinloos is.
Veel beter is het dit gedrag te voorkomen, maar dan zijn we wel op de verkeerde weg. De vakjes zullen geopend moeten worden en vrij gelaten, dooreen, bijna anarchistisch, om de vrijheid te garanderen die nodig is voor werkelijke creativiteit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten