Oorlogskinderen

omslag: Tejo Verstappen, uitgave: Wij's Burgers voor Burgers

Gisteren was ik afgesproken met het bestuur van een stichting hier in Maastricht. Ik was er namens de Kultuur-Fabriek omdat deze stichting een eigen website wil, maar dit artikel was nooit geschreven als de voorzitter mij niet een boekje had overhandigd, dat zeventig jaar terug kruipt in de tijd, en juist daarom de brandende actualiteit pijnlijk blootlegt.

Mensen van rond tachtig, die herinneringen ophalen aan hun kinder- en tienertijd, een tijd die duidelijker was wellicht, omdat de vijand zich openlijk presenteerde in de straten. Een tijd die bang was, voor wie toen leefde, en waarin veel mensen stierven dankzij het geweld dat de wereld in brand stak, en toch vooral hier, de westerse wereld, waar mensen moesten vluchten omdat ze anders dachten dan zij die een nieuwe orde wilden vestigen; het kalifaat van nazi’s, die ondermeer dweepten met religieuze symbolen, en zo’n symbool: de swastika, zelfs hoog in hun vaandel drukten om er iedereen aan te herinneren dat wat zij dachten en geloofden de absolute waarheid was.

Het boekje is geen grote geschiedenis, maar verhaaltjes van kleine onbekende mensen, zoals er vandaag duizenden naar ons toekomen; smeken om hulp, omdat er vaandelzwaaiers kwamen waar zij woonden, om ook al weer met het recht van de arrogantie te claimen dat wat zij beweren de absolute waarheid is.

En zoals toen zijn er hier mensen die willen helpen, en mensen die willen verraden, en daarmee hun eigen ouders en grootouders vergeten die destijds ook vluchtten omdat zij anders geloofden, en zelfs soms dweepten met het hakenkruis uit lijfsbehoud.

Zijn wij als mens dan zo vergeetachtig dat we nog levende historie zo gemakkelijk met voeten treden, dat we partijen toelaten om tegen mensen te kiezen, mensen die destijds moesten schuilen, die soms over landgrenzen vluchtten, en soms in eigen streek of stad, om aan de agressor te ontkomen die hen zonder meer zou afslachten wanneer ze werden gegrepen. Mensen ook die het economisch nog nauwelijks, en soms niet meer konden bolwerken omdat het schaars wordende eten als eerste naar de bezetter ging. Durven wij nu die tweedeling te zaaien tussen economisch en politiek vluchteling, terwijl er nog altijd mensen onder ons leven die weten dat het geen verschil maakt hoe je crepeert, die hun eigen ouders en kinderen zagen sterven door wat nu in een ver oosten gebeurt.

Het is opnieuw een wereldbrand die voortgedreven door angst en moed op ons toekomt, die doen wat veel mensen toen niet konden omdat ze te jong waren, geen geld hadden, of simpelweg niet in staat waren het te grote gebied dat oorlog was, te ontvluchten. Zijn wij dan zo kleinzielig dat we de vlucht alleen erkennen wanneer het direct onszelf betreft?